Vršac

Vršac je grad u jugoistočnom Banatu i šesti je po veličini u Vojvodini. Broji oko 40 hiljada stanovnika i nalazi se na samoj granici sa Rumunijom. Osim Fruške gore, u Vojvodini postoje još Vršačke planine u čijem se podnožju nalazi ovaj grad.

Jedan je od retkih banatskih gradova koji je zadržao staru austrougarsku lepotu jer su te prelepe kuće kojima se neprestano divim svakim dolaskom, ostale do dan-danas. To kažem jer u Kovinu na primer, mnoge takve lepotice, srušene su pedesetih i šesdesetih godina prošlog veka, pa ih danas nema ni trećina kakva ih je nekada bila. Moje posete Vršcu započele su sa prvim ekskurzijama u osnovnoj školi i nastavile se do danas, kada bismo otišli tamo za 1. maj, na koncert sa vršačkim drugarima, ili samo na kafu jer je lep dan, a nama je blizu. U tekstu koji sledi pročitajte šta sve možete videti u ovom gradu.

Kuće

Svaka kuća u Vršcu je toliko lepa da ćete odmah poželeti da živite u jednoj takvoj. To su stare austrougarske kuće, mahom očuvane, sa sređenim fasadama i mnogobrojnim detaljima, iako ima i onih zgrada koje su potpuno oronule, poput one na glavnom trgu u kojoj se nekada nalazila štamparija. Prava lepotica, ali nažalost, potpuno je propala.

Kada dođete u Vršac, prođite Dvorskom, Zmaj Jovinom i svim ulicama oko centra i katedrale. U njima ćete videti arhitektonske primerke iz epohe baroka, secesije, neogotike i klasicizma. U centru grada izdvaja se Gradska kuća – Magistrat u kojoj je smeštena Skupština opštine Vršac ili nekadašnja ,,Bombonjera“, kako inače zovu lepu crvenu zgradu na uglu, sada ružno izlepljenu šarenim reklamama dečije prodavnice u prizemlju.

https://www.instagram.com/p/Bhw8qD7l3v9/

Crkve

Ako volite da obilazite crkvene objekte, bilo iz verskih ili samo estetskih razloga, Vršac je pravo mesto za vas. Saborna crkva u samom centru je najstariji verski objekat, iz 18. veka, a između mnogih slika koje su naslikali srpski slikari, u njoj se nalaze i dve slike Paje Jovanovića.

Odmah uz Sabornu crkvu, smeštena je verovatno najlepša zgrada u gradu – Vladičanski dvor ili Dvor Eparhije Banatske. Osim što predstavlja boravište banatskog vladike, zgrada je proglašena za Spomenik kulture od izuzetnog značaja.

Najveća rimokatolička crkva u Srbiji, sagrađena u gotskom stilu 1863. godine, smeštena je nedaleko od centra grada. Katedrala ili Crkva Svetog Gerharda je nekada bila druga po veličini u bivšoj državi, odmah posle katedrale u Zagrebu. Ističe se i po orguljama pa se u katedrali neretko održavaju koncerti operskih pevača i horova.

Ukoliko vam ovo nije dovoljno, onda posetite još i Manastire Mesić i Malo Središte, kao i crkvu Sv. Teodora Vršačkog, na Vršačkom bregu. Crkva Sv. Teodora Vršačkog je novijeg datuma, iz 2002, a podignuta je u čast Teodora Nestorovića, Vrščanina koji je podigao Banaćane na ustanak protiv Turaka 1594. godine, zbog čega mu je živom odrana koža. Nakon 400 godina, proglašen je za sveca.

//pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js

(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});

Muzeji

Glavna ustanova kulture u Vršcu je Gradski muzej, najstariji u Vojvodini, osnovan 1882. godine. Njegova kolekcija broji oko 260 hiljada objekata u arheološkom, istorijskom, numizmatičkom, etnološkom, prirodnjačkom i umetničkom stručnom odeljenju. Izložbene postavke su raspoređene u četiri objekta.

Konkordija. U ovoj zgradi nalazi se središte muzeja, smeštajni i radni prostor i sale za tematske izložbe. Podignuta je 1847. godine za potrebe hotela, nakon čega se na njenom mestu gradi novi objekat – gostionica ,,Konkordija“ po kojoj i danas nosi naziv. U njoj je smešten i Regionalni centar za kulturnu baštinu Banata.

//pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js

(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});

Apoteka na stepenicama je prva i najstarija apoteka u Vršcu. Radila je od 1784. do 1971. godine. Poslednji vlasnik, do 1927. godine bio je polubrat Paje Jovanovića, Aleksandar Jovanović. Od 1971. godine pripada Gradskom muzeju i obuhvata četiri postavke:
*Eksponate o istorijatu zdravstvene kulture;
*Sećanje na Paju Jovanovića sa slikama ,,Vršački triptih“, nekoliko portreta i skica, kao i portret Kralja Aleksandra u prirodnoj veličini;
*Postavka predmeta od paleolita do srednjeg veka;
*Medalje iz 18. i 19. veka

Vršačka kula je najznačajnije odbrambeno uporište Južnog Banata. Ne zna se ko i kada ju je sagradio, ali po nekim istorijskim činjenicama, pretpostavlja se da ju je oko 1439. podigao Đurađ Branković, gde je želeo da se skloni nakon opsade tvrđave u Smederevu. Kula je smeštena na Vršačkom bregu, na 399 metara nadmorske visine i može se videti sa svake tačke u gradu.

Hamerštilova kuća nalazi se u Gudurici, selu kod Vršca. Robert Hamerštil je austrijski slikar, rođen u Vršcu 1933. godine. Imao je više od 120 samostalnih i 50 grupnih izložbi, u najpoznatijim galerijama Evrope i sveta. U nekadašnjoj kući njegove majke, sada se nalazi Dom kulture sa stalnom postavkom Hamerštilovih slika koje je poklonio Vršcu. Od 2010. godine nosi status počasnog građanina Vršca.

Sve informacije u vezi sa muzejima, pronađite na sajtu www.muzejvrsac.org.rs.

Poznati Vrščani

Pavle Paja Jovanović (1859 -1957) je jedan od najvećih srpskih slikara koji je svoju slavu stekao za vreme svog dugog života. Rođen je u Vršcu, u fotografskoj porodici, a Akademiju likovnih umetnosti u Beču upisuje 1877. godine. Uz Uroša Predića, bio je tipičan predstavnik akademskog realizma, putovao je svuda po svetu i svojim slikama predstavljao Balkan koji je u to vreme Evropi bio posebno egzotičan i zanimljiv. Među njegovim najpoznatijim slikama ističu se Borba petlova, Seoba Srba, Kićenje neveste, Krunisanje Cara Dušana, Furor Teutonicus. Osim istorijskih motiva, Paja je slikao i portrete poznatih ličnosti, članove dinastije Karađorđević, Mihajla Pupina, austrijskog cara Franju Josifa (čak devet portreta), kao i portrete običnog građanstva. Njegova najveća inspiracija i muza, bila je njegova supruga, mlada Bečlijka Hermina Muni Dauber (1892 – 1972). Venčali su se 1917. i proveli 40 godina zajedno, do Pajine smrti. Muni je ovekovečena na mnogim portretima i aktovima, kojima se Paja okreće u kasnijem dobu.

Jovan Sterija Popović (1806 – 1856) bio je srpski književnik, osnivač srpske drame i komediograf. Jedan je od osnivača Narodnog muzeja, Akademije nauka i Narodne biblioteke u Beogradu. Kao Ministar prosvete, doneo je mnoge školske zakonike, uveo gimnastiku kao školski predmet i njegovom zaslugom je donet prvi pravni akt o zaštiti spomenika kulture.

Sterijina najpoznatija dela Pokondirena tikva, Kir Janja, Rodoljupci, Tvrdica i mnoga druga, igraju se i dalje u srpskim pozorištima ili su ovekovečena na filmu. Pozorište u Vršcu nosi ime po Steriji, a na trgu ispred pozorišta smešten je njegov spomenik. Od 1956. godine, u Novom Sadu, svake godine organizuje se festival ,,Sterijino pozorje“ koji predstavlja najznačajniju pozorišnu manifestaciju u našoj zemlji.

Rodio se i umro je u Vršcu. Kao mali, bio je bolešljivo dete, a zbog šloga u detinjstvu, jedna ruka mu je bila paralizovana. Živeli su u kući na Trgu Teodora Vršačkog 11. Kuća predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja. Od 1871, njegov brat, Đorđe Popović, namenio je kuću za potrebe mladih književnika. Danas, u njoj možete pogledati spomen-izložbu posvećenu srpskom književniku. U dvorištu kuće nalazi se i poznata vinarija.

Upravo je Jovan Sterija opisao svoj grad kao ,,Vršac, lepa varoš“, pa se ove tri reči i dalje koriste u istom kontekstu.

Šta još posetiti?

Osim ove dvojice velikih umetnika, među poznate Vrščane ubrajaju se pesnik Vasko Popa, šahista Bora Kostić, Jaša Tomić – novinar, političar i književnik, i mnogi drugi. Prođete li malim Ruskim parkom, videćete spomenike i biste ovih umetnika. Ruski park se nalazi preko puta Hotela Srbija i ,,Bombonjere“. U uluci gde je smešten park, uspela sam da u mnoštvu velelepnih kuća, izdvojim dve, poluoronule i predivne fasade. U ovoj ulici smešteni su i Dom vojske, Gradska biblioteka, firma ,,Vršački vinogradi“, a mogu se videti i stambeni objekti iz SFRJ perioda.

https://www.instagram.com/p/BhWMOh4lxLs/

Odavde možete nastaviti prema Katedrali, a onda pravac u Gradski park. Naravno, ne treba posebno da naglašavam da obiđete sve uličice usput i još malo uživate u izgledu kuća. U Gradskom parku dočekaće vas zelenilo, prelepa fontana, spomenici i biste, muzički paviljon i stari vodotoranj. Park postoji od 18. veka kada je pripadao francuskoj plemićkoj porodici, a ako vas zanima njegov istorijat, ovde ćete pronaći sve detalje. Izađite iz parka sa suprotne strane sa koje ste ušli i stepenicama se popnite do tačke gde će vam kula biti bliža nego do tada. Ako imate vremena i snage, popnite se do vidikovca, na svega 5 km od tačke na kojoj stojite ili se jednostavno automobilom odvezite do tvrđave. Ukoliko je nedelja i povoljan vetar, imaćete priliku da uživate u spuštanju praglajdera kako lete iznad nepreglednih ravnica.

A kada ste već u Vršcu, pročitajte šta sve možete posetiti i u okolini, u Južnom Banatu.

https://www.instagram.com/p/CDZ5x8xpKzn/

 

***

 

Do sledećeg putopisa!

Pozdrav,
Majus

 

 

 

//pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js

(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});